ایران : افول عمق استراتژیک
لبنان وعراق هفته هاست که شاهد اعتراضات مردمی علیه فساد وبحران اقتصادی می باشند.تظاهرات غیرمنتظره درهردوکشور،به سرعت ازپایتخت به شهرها وروستاها سرایت کرده وناکارآمدی سیستم تحت نفوذ ایران رابوضوح برملاکرده است.این اعتراضات نشان دادکه ایران وگروههای نیابتی اش، نتوانسته اند پیروزی نظامی خویش را به یک نظم اجتماعی پایداروکارآمد تبدیل نمایند.به عبارت دیگر،روایتی که ایران از" مقاومت" ارائه می دهد،نتوانسته است نان برسفره ی مردم قراردهد.درنخستین سالهای پس ازپیروزی انقلاب ایران،سپاه پاسداران این کشور،تی روشن ودرازمدت رابرای صدورانقلاب به منطقه،بویژه کشورهائی که شیعیان درآنهااکثریت ویا اقلیتی قابل توجه دارند،درپیش گرفت واین ت راصبورانه وباانعطاف پذیری فراوان ادامه داد.علیرغم شکستهای کوچک دراینجاوآنجا،سپاه پاسداران هیچگاه ازاین هدف دست نکشید تااینکه سرانجام به هژمونی برعراق،لبنان وسوریه نائل گردید.امروزبه نظرمی رسد که ایران برنده ی این بازی طولانی شده است.گروه نیابتی این کشوردرلبنان،سکان هدایت پارلمان ودولت رابدست گرفته،بشاراسدمتحد نزدیک ایران، ازجنگ داخلی جان سالم بدربرده وبرنفوذ ایران درعراق هرروزافزوده می گردد.ردّ پای ایران درتحولات یمن، بحرین وافغانستان نیزبوضوح دیده می شود.
امادراین مبارزه ی چهل ساله، ایران ازیک نکته ی مهم غافل مانده است : جنبه ی اجتماعی اقتصادی روایتی که ازهژمونی نظامی برمنطقه ارائه می دهد.رژیم ایران فراموش کرده که حفظ قدرت،ازفردای کسب آن آغازمی شود.حوادث امروز منطقه نشان می دهد که این کشور،ازحفظ قدرت عاجزمانده است.وضعیت امروزعراق ولبنان، خودگواه این مدعاست. گروههای نیابتی ایران که دراین دوکشورباسلاح وپول ایران پروارشده ودرنهادهای دولتی ریشه دوانده اند،نتوانسته اند نمونه ای ازحکمرانی خوب ازخود ارائه دهند زیرااصولاً چنین الگوئی دردست نداشته اند.این نهادها،اکنون فقط یک وظیفه برای خود قائلند وآن حفاظت ازمنافع ایران،بجای خدمت به مردم می باشد.برای نخستین باردرچهل سال اخیر،مردم لبنان پی برده اند که دشمن، درخانه است واشغالگران خارجی وقدرتهای منطقه ای،بهانه ای بیش برای حضوراودرلبنان نمی باشند.آنهابادرک این موضوع،به خیابانهاآمده وحقوق ازدست رفته ی خویش راطلب می کنند.ازآنجائیکه این اعتراضات،فرافرقه ای وفرامنطقه ای است لذا، صاحبان فرق ونفوذ درحکومت ،تاکنون نتوانسته اند آنرامهارکنند.اکنون از"طرابلس" در شمال تا " نبطیّه" درجنوب، وازبیروت تا "صیدا"،مردم یکپارچه به پاخاسته اند.آنچف این خیل عظیم راگردهم آورده،بحران اقتصادی وفساداست که تمامی مردم ومناطق کشوررا متاثر ساخته است.به قول یکی از تظاهرکنندگان،" گرسنگی، دین نمی شناسد".
این تظاهرات غیرمنتظره،همه ی دولتمردان وگروههای لبنانی راغافلگیرکرده وحزب الله رانیزواداربه اتخاذ موضعی غیرعادی کرده است.این سازمان که دهه هاست خودرامتولّی مبارزه بابی عدالتی وحمایت ازمستضعفین جلوه داده،این باردرمقابل مردم ودرحمایت ازدولت موضع گرفته وسیّد حسن نصرالله صریحاًگفته است که دولت لبنان سقوط نخواهد کرد.پیوستن شیعیان به اعتراضات اخیر،رهبری حزب الله رابه هراس افکنده است.شیعیان لبنان،همیشه ستون فقرات قدرت داخلی ومنطقه ای حزب الله محسوب می شده اند.آنهادرانتخابات به حزب الله و امل رای دادند وهمراه باآنها درلبنان،سوریه ویمن جنگیدند.اماچه بدست آوردند؟ تاوقتی که پول های سرشارایران راهی لبنان می شد، همه چیزعادی بود.اما باکاهش این منابع دراثرتحریمهای آمریکا،وضع بتدریج تغییرکرد.برای نخستین بارپس ازتاسیس حزب الله دردهه ی 1980،شیعیان برعلیه این گروه به پاخاسته اند.درنبطیّه، دژمستحکم حزب الله درجنوب لبنان،معترضین شیعه دفاترحزب الله حمله کرده وآنهارابه آتش کشیده اند.دراین رابطه،ذکرسه نکته حائزکمال اهمیت است.اولاً ،دخالت پرهزینه ی حزب الله درجنگ داخلی سوریه ویمن، وفشارحداکثری آمریکابرایران، موجب خشکیدن منابع سرشارحزب الله گردیده واین گروه راوادارکرده تاازحقوق پرسنل وخدمات اجنماعی خویش بکاهد.این امر،شکاف میان فقیروغنی رادرجامعه ی شیعه ی لبنان تعمیق کرده است.این درحالی است که فقراهمیشه درصف مقدم نبرد سوریه ویمن قرارداشته اند.فقط رهبران حزب الله و امل ازجنگ سود برده وپروارشده اند.ثانیاً ، شرائط اقتضاء می کند که حزب الله و امل همچنان متحد یکدیگرباقی بمانند.بدین ترتیب،حزب الله درفساد گسترده ای که دامنگیر جنبش امل وشخص بد نامی چون "نبیه بری" است شریک می شود.دهه هاست که رهبران حزب الله براین فساد چشم فروبسته اند.امااکنون که شرائط مالی حزب الله روبه وخامت گذاشته وشیعیان نیزازکمکهای خودبه این سازمانها کاسته اند،فساد رهبران، دیگربرای مردم قابل تحمّل نیست. ثالثاً ، حزب الله فقط بر قدرت نظامی تاکید می کند.پس ازعقب نشینی اسرائیل ازلبنان درسال2000 وپیروزی درنبرد2006 بااسرائیل،این تاکید دوچندان گردید.اما این پیروزیها،درزندگی روزمرّه ی شیعیان منعکس نشد وتغییری درآن بوجود نیاورد.درحالیکه ایران ازاین پیروزیهای نظامی منتفع گردید،شیعیان لبنان بیش ازپیش منزوی وفقیرشدند.به همین دلیل،شیعیان لبنانی نیز همپای دیگرفرق ومذاهب این کشور،برعلیه وضع موجود شوریده وبرای نخستین باردردهه های اخیر،هویت لبنانی خودرا فراترازوابستگی های فرقه ای ومذهبی خویش قرارداده اند.
دربغداد ودیگرمناطق شیعه نشین جنوب عراق نیزموج اعتراضات علیه بی کفایتی حاکمان،ناکارآمدی خدمات عمومی، بیکاری وفساد،بالاگرفته است.این اعتراضات تاکنون به مرگ صدها نفروزخمی شدن هزاران تن انجامیده است.اعتراضات مردمی،توسط گروههای نیابتی ایران،حشدالشعبی،ونیروهای امنیتی این کشورکه ازدولتمردان طرفدارایران دستورمی گیرند، سرکوب می شود.حتی گفته می شود نیروهای سپاه پاسداران وتک تیراندازهای آن،از روی ساختمانهای بلند،فعالین تظاهرات راهدف قرارمی دهند.تصاویردردناکی که درشبکه های اجتماعی پخش شده،حاکی ازسرکوب بی رحمانه ی تظاهرات توسط این نیروهامی باشد.نقش ایران درهدایت سرکوب اعتراضات ازیکسو وناتوانی دولت عراق دردفاع ازحقوق ومطالبات برحق شهروندانش ازسوی دیگر،نشانگرنفوذ تهران دربغداد است.بسیاری ازفرماندهان سابق شبه نظامیان هوادارایران،اکنون برکرسی های پارلمان ودولت تکیه زده اند وازآنجا دستورالعملهای تهران رادنبال می کنند.آنها همچنین سعی می کنند درحوزه ی اختیارات خود،مفرّی برای گریزایران ازتجریمهای آمریکا بیابند.
درعراق نیزمانند لبنان،مشارکت نیروهای نیابتی ایران درنبرد باداعش،موجب نفوذ تدریجی این نیروها به پارلمان ونهادهای دولتی این کشورگردید.نیروهای نیابتی ایران در عراق،باپیروی ازالگوی حزب الله،آرام آرام برقدرت خویش افزودند تاجائیکه اکنون هدایت ارتش ونیروهای امنیتی این کشوررا بدست گرفته وامرجنگ وصلح را دراختیارخویش گرفته اند.تصادفی نیست که فقط شیعیان عراق دراعتراضات اخیرشرکت دارند.اگرچه سنّی ها به شدت توسط رهبران فرقه گرای شیعه سرکوب شده اند،اماآنهانیزبه همراه رهبران کرد،حمایت خودراازاعتراضات جاری اعلام کرده اند.طرفداران ایران نتوانسته اند هویت شیعی راتاحدّ هویت ملی ارتقاء دهند.اماباادامه ی تظاهرات،بدون تردید اعتراضات جنبه ی فرافرقه ای وملی به خود خواهد گرفت.صرفنظرازمسیری که اعتراضات عراق ولبنان طی می کند،آنچه مسلّم است اینکه ایران،بدون جنگ ازساختارهای قدرت دراین کشورها عقب نخواهد نشست.ایران بجای عقب نشینی وبازکردن راه برای انجام اصلاحات فراگیر،حمایت از دولتمردان فاسد حاکم رادرپیش گرفته است.اما حزب الله لبنان هشیارترازآن است که خود شخصاً به سرکوب تظاهرات بپردازد.این سازمان ازمدتهاپیش،نیروئی راتحت عنوان"گردان های مقاومت لبنان" تشکیل داده که وظیفه اش رویاروئی با چالش های داخلی است.این نیرو که ظاهراًازدولت لبنان دستورمی گیرد، نقش حزب الله رادرسرکوب اعتراضات،پوشیده نگاه می دارد.معهذا درچند شهرلبنان،جوانانی که پرچمهای حزب الله و امل راحمل می کنند ،به معترضین حمله می کنند تاباافشاندن بذرهراس درشهرک های شیعه نشین خارج ازبیروت،مانع ازپیوستن بیشترشیعیان به اعتراضات گردند.اکنون شبه نظامیان هوادارایران وپیراهن مشکی های طرفدارآنها، دوردوّم خشونت رادرعراق آغازکرده اند.درغیاب فشارهای بین المللی برای انحلال پارلمان واستعفای دولت،ساختارکنونی قدرت درعراق همچنان پابرجامانده وباحمایت ایران به کشتارتظاهرکنندگان ادامه می دهد.هرچه این برخوردهابیشترادامه پیداکند،ازآبرو وحیثیت ایران ونیروهای نیابتی اش درمیان مردم عراق بیشترکاسته می گردد.
درسراسرمنطقه ی خاورمیانه، هرکجاایران پیروزشد،بذرخشونت پاشید.امروزاز عراق تالبنان ودیگرکشورهای منطقه،مردم دخالتهای نیابتی ایران رابرنمی تابند.اعتراضات اخیرنشان می دهد که قدرت ایران شکننده ترازآن است که جهان تصورمی کند.شیعه دیگر مایملک انحصاری ایران نیست وجوامع شیعی منطقه،خود مستقیماً منافع خویش راطلب کرده ودرباره ی آینده ی خود تصمیم می گیرند. چنین است که " عمق استراتژیک" ایران ، به تدریج رنگ می بازد.
www.fmohammadhashemi.blogfa.com
ی ,الله ,اند ,حزب ,اعتراضات ,های ,حزب الله ,است که ,است این ,می کنند ,و امل ,نیروهای نیابتی ایران
درباره این سایت