خاورمیانه در تلاطم
9 سال پس ازبهارعربی،17 سال بعد ازاشغال عراق، و19 سال بعدازعملیات تروریستی 11سپتامبروآغازجنگ جهانی باترور، خاورمیانه همچنان ناآرام است وهنوز روی آرامش به خود ندیده است.خاورمیانه وشمال آفریقا،اکنون با پنج خیزش مردمی،چهارجنگ داخلی و سه انتخابات حساس روبروست.
ازپنج خیزشی که درحال حاضردرسودان، الجزایر،لبنان،عراق وایران جریان دارد،فقط سودان به راه حلّی نیم بند برای گذاربه دموکراسی نائل شده است.مشابهت های فراوانی میان این جنبش ها مشاهده می شود : نسل جوان علیه فساد، دیکتاتوری، بی کفایتی نخبگان ی، عقب ماندگی اقتصادی،بیکاری، وافول سطح خدمات عمومی ، بپاخاسته است.مطالبات مطرح شده دراین جنبش ها، بامطالبات مطروحه درموج قبلی جنبش درتونس، لیبی،مصر،سوریه،یمن وبحرین شباهت فراوان دارد.
درالجزائر،رژیم حاکم تلاش می کند ازطریق انتخابات فرمایشی، دوباره خودرابه کرسی بنشاند.حکام ایران، جنبش اعتراضی مردم راباخشونت وقدرت سرکوب کرده وجائی برای مصالحه باقی نگذاشته اند.جنبش های اعتراضی درعراق ولبنان نیزشباهتهای فراوانی بایکدیگردارند.درهردوکشور،معترضین خواستاراستعفای دولت،انحلال پارلمان، اصلاح قانون اساسی وپایان گرفتن مداخلات خارجی هستند.نسل جوان این دوکشور، دیگرهویت فرقه ای رابرنمی تابد وهویت ملی رابجای آن نشانده است.دراین کشورها،نسل انقلابی باچالش تبدیل مطالبات مردمی به یک جنبش ی پایدار روبروست وباید بتواند این جنبش رانهادینه کرده وشکل ی وحقوقی به آن بدهد.
هیچیک ازچهارجنگ داخلی درمنطقه،چشم اندازروشنی برای پایان ندارد.البته دریمن گامهائی دراین جهت برداشته شده است وامید می رود که یمن بتواند دست کم بسوی یک آتش بس بلند مدت گام بردارد تابتوان به بحران انسانی این کشوررسیدگی کرد وهمزمان برای نیل به یک صلح پایدارتلاش نمود. جنگ درلیبی روبه گسترش است. حضورنیروهای روسیه وترکیه دراین کشور به طرفداری ازطرفین منازعه،به بحران لیبی ابعاد گسترده ای بخشیده است.ترکیه وروسیه تلاش دارند ازطریق دخالت درلیبی، جای پائی برای خوددرآفریقا تدارک ببینند. روسیه همچنین ازطریق تلاش برای تدوین قانون اساسی آینده ی سوریه،به حضورخویش دراین کشور جنبه ی دائمی می بخشد.ضمن اینکه ایران وترکیه نیزهریک باانگیزه ای خاص، دراین کشور مداخله می کنند.دراین میان،جنگ درایالت شمالغربی " ادلب" که همچنان ادامه دارد، احتمال بروز یک فاجعه ی انسانی دراین منطقه راافزایش داده است. درافغانستان،به موازات مذاکره ی صلح میان آمریکاوطالبان، جنگ وکشتار همچنان ادامه دارد.مداخلات خارجیدراین کشور(آمریکا، پاکستان، ایران،عربستان ،قطرو.)بزرگترین مانع برسرراه صلح می باشد.حتی اگر موافقتنامه ی صلح امضاء شود امیدی به برقراری صلح دائمی دراین کشورنیست وازاین قرارداد، فقط برای خروج محترمانه ی آمریکاازافغانستان استفاده خواهد شد.
انتخابات درترکیه، تونس واسرائیل، مواضع دولتهای حاکم راتضعیف کرده ورجب طیب اردوغان و بنیامین نتانیاهو، احتمالاً بااکثریتی شکننده همچنان برسرکارباقی خواهند ماند.تونس نیزکه دوران گذاربه دموکراسی راازسزمی گذراند،همچنان بامشکلات اقتصادی وتهدیدات تروریستی روبرومی باشد. توسعه ی حضورنیابتی ایران درمنطقه ی خلیج فارس، به قتل رسیدن قاسم سلیمانی توسط آمریکا، عکس العمل موشکی ایران علیه پایگاههای آمریکادرعراق، وبالاخره هدف قرارگرفتن هواپیمای مسافربری اوکراین توسط پدافند ضد هوائی ایران،منطقه را به بشکه ی باروتی تبدیل کرده که درانتظارجرقّه ای است.اگرچه عربستان وامارات متحده عربی ازتنش خویش باایران تاحدودی کاسته اند،اما ت حداکثرفشار آمریکا، ونیزنزدیکترشدن مواضع اروپاوآمریکا درقبال ایران،این کشوررا درچنبره ای قرارداده که احتمال بروز یک عکس العمل نسنجیده ازسوی ایران رابیشترکرده است.
مناقشه ی اعراب واسرائیل نیزآتش زیرخاکستراست که درسال گذشته، دوبار زبانه کشید وبه رویاروئی نظامی با نوارغزّه انجامید.13 سال است که غزّه تحت محاصره ی اسرائیل قراردارد ودومیلیون ساکن این منطقه دروضعیتی اسف بار به سرمی برند.آنچه وضع رابغرنجترساخته، برسمیت شناختن بیت المقدس به پایتختی اسرائیل، تایید الحاق دائمی بلندیهای جولان به این کشور ومشروع دانستن شهرک سازی تل آویو درکرانه ی غربی توسط آمریکا می باشد.
خلاصه اینکه، خاورمیانه وشمال آفریقا، سالی پرآشوب راپیش رودارد وحلّ مسائلی که به سالها بی ثباتی درمنطقه انجامیده، همچنان دردستورکارقراردارد.
fmohammadhashemi@yahoo.com
FMOHAMMADHASHEMI.BLOGFA.COM
ی ,دراین ,جنبش ,همچنان ,خاورمیانه ,یک ,دراین کشور ,بروز یک ,همچنان ادامه ,این جنبش ,شده است
درباره این سایت